“Vervuiling is blijkbaar pas een probleem als het zich in de natuur bevindt,” constateert hoogleraar Rivke Jaffe. In ‘Concrete Jungles’ schrijft ze over de scheefgroei in de aanpak van milieuproblemen en de acceptatie dat er nu eenmaal vieze en schone wijken zijn.

Door Otti Thomas

De wind stond de verkeerde kant op. Rivke Jaffe, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, blijft zich verbazen over de gebruikelijke verklaringen voor overlast door de Isla-raffinaderij, zoals onlangs bij de evacuatie van de Juan Pablo Duarte school. “Het probleem is niet dat de wind de verkeerde kant op staat. Voor de bewoners van Wishi Marchena staat hij altijd de verkeerde kant op. Het probleem is dat de raffinaderij giftige gassen uitstoot.”
Tien jaar geleden promoveerde Jaffe tot doctor in de antropologie met een onderzoek naar de scheefgroei bij de aanpak van milieuproblemen. Haar proefschrift vormde de basis voor het boek ‘Concrete Jungles’, dat dit jaar door de Universiteit van Oxford is uitgegeven. Jaffe was aanvankelijk geïnteresseerd in de aanpak van stedelijke vervuiling en omdat haar moeder uit Indonesië komt, koos ze het voor haar onbekende Caribisch gebied; Jamaica en Curaçao. Tot haar verbazing hield echter bijna niemand zich destijds bezig met vervuiling in de stad.

(…)

In veel landen lijkt men ook geaccepteerd te hebben dat er nu eenmaal vieze en schone wijken zijn, zegt Jaffe. De basis werd op Curaçao gelegd met de bouw van Emmastad en Julianadorp. Aan het begin van de vorige eeuw was de Curaçaose Centrale Gezondheidsraad er van overtuigd dat Afro-Curaçaoënaars viezer waren dan migranten uit Europa en dat hun afval ook viezer was. “Ergens zit in de manier van denken en praten – het cultureel repertoire – nog steeds het idee dat sommige mensen viezer of gevaarlijker zijn. In rijke wijken op Jamaica is men er echt van overtuigd dat sommige wijken vies zijn omdat de mensen er vies zijn.”
Het hardnekkig vooroordeel wordt bevestigd door de overdreven aandacht voor milieu-educatie. “Dat komt voort uit de gedachte dat arme mensen niet milieubewust zijn en zelfs de oorzaak van vervuiling. Maar wie zorgen er nu eigenlijk voor de meeste schade? Mensen in SUV’s of mensen die vooral lopen of de bus nemen? Milieuvriendelijkheid wordt niet bepaald door inkomen of opleiding. Er is ook een idee dat arme mensen de natuur niet waarderen. Uniek Curaçao had de slogan Konosé bo Isla. Het is toch raar dat een organisatie met voornamelijk Nederlandse stagiaires aan Curaçaoënaars gaat vertellen dat ze hun eiland moeten leren kennen?”

Fragment interview Ñapa, september 2016