“Vijf, vier, drie, twee, een!”

30-06-2015cDemonstratie_Den HaagDEN HAAG-“We geven de politie tien minuten om naar buiten te komen en ons opheldering te geven.” De oproep is het definitieve keerpunt in het protest tegen de dood van de Arubaan Mitch Henriquez, die zondag overleed na de gewelddadige arrestatie door de politie. “Vijf, vier, drie, twee, een!” De demonstratie bij Politiebureau De Heemstraat resulteert uiteindelijk tot een confrontatie met de ME en de politie te paard.

Fragment verslag demonstratie na overlijden Mitch Henriquez in Den Haag voor Amigoe Curaçao en Amigoe Aruba

Openhartig portret René van Nie

UTRECHT-“Ik had eigenlijk besloten om nooit meer in de publiciteit te treden. Maar deze jongens waren ontzettende doorzetters. Ik waardeer het als mensen alles op alles zetten om een film te maken. Ze verdienen een geweldige toekomst in de filmindustrie,” aldus René van Nie.
Het compliment van de 76-jarige regisseur was gericht aan Raymon Hilkman en Guido Franken, makers de documentaire René van Nie – Kind van de Zon, die afgelopen weekend zijn première had in Utrecht. Er wordt nog overlegd over een uitzending op de Nederlandse en Arubaanse televisie.

Hilkman en Franken, filmliefhebbers met een gedeelde fascinatie voor films uit de jaren zeventig, kwamen toevallig in contact met Van Nie. Hilkman kwam hem tegen in 2013 toen hij stage liep op Aruba en wist hem over te halen om mee te werken. “Hiermee brengen we niet alleen René als mens en maker in beeld, maar wordt tevens een unieke blik geworpen op een belangwekkende periode uit onze vaderlandse filmgeschiedenis,” aldus de twee makers in een toelichting.


Openhartig
René van Nie; Kind van de Zon blijkt een verrassend openhartig en eerlijk portret van de eigenzinnige regisseur, die sinds 1988 op Aruba woont. Hij wordt door zijn vakgenoten geprezen voor zijn eigenzinnige aanpak als regisseur, waarmee hij in staat was acteurs boven zichzelf uit te laten stijgen. Van Nie schreef weliswaar een script, maar was vervolgens zo ontzettend benieuwd wat de acteurs daarmee deden, dat scenes vaak spontaan werden ingevuld. Hij wist precies de acteurs en actrices te vinden die daarmee om konden gaan, onder wie Cor van Rijn, vooral bekend van jeugdseries, en Josée Ruiter. Haar rol als psychiatrische patiënt in Van Nie’s Kind van de Zon betekende haar doorbraak bij het grote publiek.

Rare vogel

Tegelijkertijd is niemand in de documentaire terughoudend. Behalve anekdotes over Van Nie’s populariteit bij de vrouwen, vertellen zijn dochters Fanny en Nada ook dat hun vader wel iets destructiefs heeft en afstand neemt als iets te dichtbij komt. Met uitzondering van Cor van Rijn, met wie Van Nie bevriend blijft, wordt dit bevestigd door zijn collega’s. “Ik heb eigenlijk niets meer van hem gehoord. We hadden nog wel samen een film kunnen maken,” vertelt acteur Rene van Asten. ”Het is een rare vogel, een eigenheimer,” zegt Bubo Damen, in de jaren zeventig de rechterhand van de regisseur.

Het meest openhartig is Van Nie zelf. “Ik moet niet teveel gezeur hebben, want dan hou ik ermee op,” zegt hij in de documentaire. Om die reden maakte hij nooit zijn zesde speelfilm; een verfilming van Schilden van Leem van Boeli van Leeuwen. Met geen van de zogeheten scriptdokters die hem werden toegewezen, bereikte hij overeenstemming over het verhaal. Vervolgens legde hij zich met succes volledig toe op het maken van documentaires.
“Misschien ben ik wel iets te gemakzuchtig geweest,” zegt hij terugkijkend op zijn carrière. Dan krijgt hij de vraag of hij alsnog een speelfilm zou maken, als hij een zak geld zou krijgen. Hij aarzelt en zegt dan: “Als je het me vijf jaar geleden had gevraagd, had ik het niet gedaan. Maar nu ik oud ben, zou ik het alsnog doen. Ik vind filmmaken weer leuk.”

René van Nie; Kind van de Zon is een productie van Buzz Media en Boomerang Producties.

Recensie: Kijken door de ogen van Derek Walcott

“Antilliaanse kunst is de restauratie van een uiteengespatte geschiedenis.” Het citaat van dichter Derek Walcott is veelzeggend. Het geeft blijk van zijn geweldig gevoel voor taal en getuigt van een onvoorwaardelijke liefde en waardering voor de kunst uit het hele Caribisch gebied, waar ‘Antilliaans’ in dit verband betrekking op heeft.
Walcott verwoordde zijn liefde voor de inwoners en cultuur van de Caribische eilanden al treffend in honderden gedichten en tientallen toneelstukken. Kan een ander nog iets zinnigs toe te voegen aan de woorden van een man, die zelf uiterst bedreven is om zich uit te drukken? Is het nodig om extra aandacht te vragen voor iemand die de Nobelprijs voor de Literatuur won en dus een internationaal publiek heeft? Het antwoord is een volmondig ja.

Derek Walcott

Opgewonden

Uit de film Poetry is an Island van Ida Does blijkt nog eens extra hoe groot de liefde is die Walcott voelt voor de Caribische cultuur en met name zijn geboorte-eiland St. Lucia. “Ik raakte al op jonge leeftijd opgewonden als ik in de literatuur iets las over mijn eiland en ik raakte opgewonden bij de gedachte dat ik de plekken kon beschrijven die ik zag. Het was letterlijk een lichamelijke ervaring,” zegt hij hier zelf over. Door de prachtige natuuropnames kost het voor de kijker weinig moeite om te zien wat Walcott als jongen zag en te voelen wat hij voelde. Beelden van een feest door de Indiase gemeenschap in Trinidad maken duidelijk waar Walcott over sprak in zijn Nobel Lecture, zijn voordracht na de toekenning van de Nobelprijs voor de Literatuur in 1992.

Vurig

Poetry is an Island voorziet Walcott van de omgeving waar hij over schrijft. Hartstochtelijk pleit hij voor de erkenning van de kunst, bijvoorbeeld door de bouw van een theater of het gebruik van het aan hem toegewezen Rat Island als rustige werkplek voor kunstenaars uit de hele wereld. Vurig protesteert hij tegen de bouw van een hotel aan de voet van de Saint Lucia Pitons, de twee bergen die het eiland kenmerken.
Cruciaal voor de context zijn ook de vrienden, collega’s en familieleden van Walcott die aan het woord komen. Kunstenaar Dunstan St. Omar bijvoorbeeld, aan wie Walcott in zijn gedicht ‘Another Life’ een ode bracht. “Omdat die grote man over mij heeft geschreven, ben ik poëzie geworden,” zegt St. Omar, die zijn eerste schilderijen overigens maakte op Curaçao. Een andere inwoner van Saint Lucia benadrukt het belang van Walcott voor de gemeenschap van Saint Lucia en beklaagt zich over het verval van het geboortehuis van de schrijver. Later blijkt dat hij zelf het initiatief heeft genomen voor de renovatie.
Er zijn niet alleen maar lovende woorden voor Derek Walcott. Zijn ijzeren discipline en toewijding maken hem moeilijk in de omgang. Woedend kan hij zijn op acteurs die te laat zijn voor de repetitie van een toneelstuk. “De enige geldige reden om te laat te komen, is het overlijden van je moeder,” herinnert een acteur zich een uitspraak van Walcott. Collega’s zijn soms echt bang voor hem.

Tranen

Does confronteert Walcott eigenlijk nergens rechtstreeks met die mindere karakter eigenschappen, maar de samenwerking met hem verliep ook erg soepel met uitzondering van de keer dat ze werd weggestuurd van zijn erf. Bovendien valt uit het meest indrukwekkende fragment van de film wel af te leiden dat Walcott een emotionele man is. Als hij een gedicht voorleest over zijn dementerende moeder schieten de tranen in zijn ogen. “Ik kan het niet,” zegt hij en legt het boek weg. Met een gebroken stem brengt hij uiteindelijk toch tot een goed einde.

Recensie voor Amigoe, 2014

05-04-2014c09Walcott

TEDxBinnenhof: Staande ovatie voor Eman

Door onze correspondent Otti Thomas
DEN HAAG-De presentatie van de Arubaanse premier Mike Eman was niet zo sensationeel als de uitleg over het duurzaam opwekken van stroom uit groeiende planten, het onttrekken van medicijnen aan bomen of het slimme gebruik van de warmte van rioolwater. Desondanks verzorgde hij met zijn verhaal over de toekomst van Aruba een passende afsluiting van TEDxBinnenhof 2014.
“We worden allemaal diep geraakt door de genialiteit en toewijding van de fantastische sprekers die we vandaag gehoord hebben. Wat hen zo bijzonder maakt is dat ze niet alleen briljant zijn, maar ook beschikken over een ziel,” zei Eman, doelend op de wens van elke spreker om bij te dragen aan het welzijn en geluk van hun medemens.

Kuipers

Eman was de laatste spreker van TEDxBinnenhof 2014, geopend door minister Henk Kamp van Economische Zaken, die samen met astronaut André Kuipers in een auto op zonne-energie arriveerde. De Haagse versie van de bekende jaarlijkse conferentie over Technologie, Entertainment and Design (TED) vond plaats in de Ridderzaal. De toegevoegde ‘x’ geeft aan dat het gaat om een onafhankelijk georganiseerd evenement door een TED-licentiehouder, zoals ook het geval was bij TEDxCuraçao in 2011.
Alle presentaties stonden in het teken van ‘Global Challenges, Dutch Solutions’ ofwel Nederlandse oplossingen voor de uitdagingen waar iedereen op de wereld mee te maken heeft. Een staande ovatie was er voor Marjolein Helder, directeur van Plant-e. Ze liet zien hoe haar smartphone daadwerkelijk werd opgeladen via een kabeltje naar een installatie met planten, die door simpelweg te groeien de elektronen produceren waarmee wordt stroom wordt gegenereerd. Ze verraste alle aanwezigen door haar presentatie af te sluiten met het lied ‘It’s not easy being green’, bekend van de Muppetshow. Met heldere stem verwoordde ze hiermee de soms moeizame strijd voor een duurzame ontwikkeling, die alle aanwezigen herkenden.

Bomen melken

Natuur en milieu stonden centraal in meer presentaties. Initiatiefnemer Jeroen Rondeel van het project Flora Fluids gaf uitleg over een nieuwe techniek om voedingsstoffen en medicijnen aan planten en bomen te onttrekken door ze als het ware te melken. Heleen Herbert van bouwbedrijf Heijmans onthulde hoe de temperatuur van afvalwater gebruikt kan worden voor het verwarmen van leidingwater. Barry Scholten had een vergelijkbaar plan voor het gebruik van de temperatuur van het water in rivieren en meren, niet alleen nuttig voor verwarming, maar afhankelijk van het seizoen ook als verkoeling in bijvoorbeeld ziekenhuizen. De koeltechniek is vergelijkbaar met die van Bluerise, aanwezig als toehoorder in de zaal en onder meer actief op Curaçao, al gaat het in dat geval om zeewater.

Koffie

Een aantal projecten viel op door hun betrekkelijke eenvoud. De enorme hoeveelheid restafval waar elke koffiedrinker in principe voor verantwoordelijk is, kan gebruikt worden als zoetstof of anti-oxidant, zei Rudi Dieleman van het bedrijf Pectcof BV. De vroegtijdige dood aan longziekten van miljoenen volwassenen en vooral kinderen in sloppenwijken kan worden voorkomen met de productie en het gebruik van eenvoudige fornuizen met rookafvoer, aldus professor Onno van Schayk. Coen van de Steeg legde uit hoe hulpbehoevende mensen eenvoudig via de website WeHelpen in contact komen met de vele mensen die bereid zijn een ander te helpen. “Vertrouwen wordt een nieuw betaalmiddel,” zei hij.
Premier Eman kon de aanwezigen niet verrassen met slimme nieuwe technologieën of andere onthullingen. “Ik ben ook geen zanger,” zei hij, verwijzend naar Marjolein Helder. Zijn verhaal over zijn wens om Aruba volledig duurzaam te maken, was bovendien al bij een aantal mensen bekend.
Toch kreeg Eman een staande ovatie, want uiteindelijk hebben zelfs de meest geniale plannen alleen een kans van slagen, als iemand bereid is erin te investeren. “De belangrijkste vraag blijft wat overheden, bedrijven en instituten doen om deze prachtige ideeën in de praktijk te brengen.” Aruba geeft wat dat betreft het goede voorbeeld, zei Eman.

Verslag: ‘Muziek laat poëzie zweven’

Recensie Amigoe
Recensie Amigoe

Het verzoek om werk van Caribische dichters op muziek te zetten, leidde deels tot herkenbare, maar vooral ook tot ongebruikelijke en gedurfde nieuwe composities. Het resultaat was afgelopen vrijdag te horen tijdens de vijfde editie van de Caraïbische Letterendag in Amsterdam.

(…)

Van artistieke vernieuwing was er zeker sprake. In De Lussen van Hans Faverey bijvoorbeeld.
Het was de eerste keer dat de compositie ten gehore werd gebracht, hoewel Margriet Hoenderdos het stuk al in 1990 schreef in samenwerking met de Surinaams-Nederlandse dichter Faverey. Met een schijnbaar gebrek aan onderlinge afstemming tussen de partijen voor althobo, klarinet, basklarinet, fagot en hoorn werd een ode gebracht aan de complexiteit van zijn gedichten. De consistente herhaling van deze disharmonie zorgde voor een enigszins herkenbaar patroon, vergelijkbaar met de terugkerende bewegingen in Favery’s taalgebruik.

Uitvoering De Lussen van Hans Faverey (foto Jean van Lingen)
Uitvoering De Lussen van Hans Faverey (foto Jean van Lingen)

Gedurfd was ook Cultuurtuin Kawina, een compositie van de Surinamer René Samson op gedichten van landgenoten Michaël Slory en Bernardo Ashetu voor een ongebruikelijk gezelschap van een mezzosopraan, slagwerker, een achtergrondkoortje en drie dansers. Alweer leek de uitvoering weinig samenhang te hebben op het eerste gezicht of gehoor. Toch bleek de mezzosopraan geschikt voor een dramatische roep om hulp in het gedicht Waar ben je van Ashetu en werd zijn gedicht Kinderspel ondersteund door de bewegingen van de dansers.

(…)

In vergelijking met beide voorgenoemde uitvoeringen waren de composities van Curaçaoënaar Randal Corsen een stuk toegankelijker. Ook dit waren allerminst ‘gewone’ liedjes, maar de relatie tussen de muziek en de tekst was wel duidelijker. Corsen transformeerde de gedichten van de Curaçaose Lucille Berry-Haseth tot kleine opera’s.

Fragment recensie Amigoe, 2013
Ook gepubliceerd op de weblog van Caribische Letteren.

Eerstejaars Caribisch Gebied

Elk jaar beginnen honderden eerstejaars studenten uit het Caribisch Gebied aan een vervolgopleiding in Nederland. Het zijn de natuurkundigen, artsen, dansers, ontwerpers en technici van de toekomst.

Voor Nederlandse studenten is het al een behoorlijke stap om aan een vervolgopleiding te beginnen. Voor de zogeheten bursalen, vernoemd naar de tijd waarin ze een studiebeurs kregen, is het dat helemaal. Wennen aan een nieuw land met een ander klimaat, andere huizen en andere planten. Een land met andere gewoontes. (Al zal doorsnee Nederlander verontwaardigd zeggen: Hoezo andere gewoontes?) Spreken van een taal, die anders is dan het Engels of Papiaments van hun gedachten. En geen mogelijkheid om even in het weekend naar huis te gaan, maar sparen voor een dure reis tijdens de kerst of in het voorjaar.

De media, waaronder de Amigoe, besteedt terecht elk jaar uitgebreid aandacht aan deze moedige jongeren. Een selectie artikelen en foto’s.

Willem-Alexander beëdigd als Koning

Troonswisseling 2013
Foto Koninklijkhuis/Jeroen van der Meyde

“Enkele ogenblikken geleden heb ik afstand gedaan van de troon. Ik ben gelukkig en dankbaar u voor te stellen, uw nieuwe Koning, Koning Willem-Alexander.” Deze twee zinnen van prinses Beatrix vormden afgelopen dinsdag één van de hoogtepunten van de troonswisseling in Amsterdam. Curaçao, Aruba en Sint Maarten werden daar nadrukkelijk bij betrokken.

De bekendmaking van Prinses Beatrix aan de inwoners van het Koninkrijk volgde op de ceremoniële ondertekening van de Akte van Abdicatie in het Koninklijk Paleis op de Dam, waarmee ze afstand deed van de troon en het koningschap overdroeg aan Willem-Alexander, die als Koning samen met Koningin Máxima de akte ondertekende. De ondertekening werd ervaren als het belangrijkste en meest indrukwekkende moment van de troonswisseling. Zowel door de 25.000 luid juichende toeschouwers op de Dam en miljoenen televisiekijkers wereldwijd, maar ook door de dertig getuigen in de Mozeszaal, die de akte mede-ondertekenden.

Poserend voor het Paleis op de Dam
Poserend voor het Paleis op de Dam

Fragment van verslag van de Troonswisseling, Amigoe, 2013

Over macht en onmacht

Quito Nicolaas in de Openbare Bibliotheek van Den Haag
Quito Nicolaas in de Openbare Bibliotheek van Den Haag

Het leek wel alsof hij net dit weekend een punt achter de laatste zin had gezet. Zo nu en dan verdwalend door zijn eigen enthousiasme, analyseerde de Arubaanse schrijver Quito Nicolaas afgelopen zaterdag over zijn roman ‘Verborgen leegte’ uit 2010.

Zo’n veertig belangstellenden luisterden in de openbare bibliotheek in Den Haag naar Nicolaas’ analyse van het boek, ingeleid door een korte voordracht van een fragment door Darléne Westmaas en een optreden van de Arubaanse Xanadu Dancers. “Het leven is net een dans. Het gaat mis, als er sprake is van elkaar forcerende danspassen,” zei Nicolaas, inspelend op het overigens vlekkeloze optreden.

In ‘Verborgen leegte’ is de dans allerminst vlekkeloos. Het draait om de zoektocht van een eenzame dochter naar haar verloren vader, vertelt door de ogen van de dochter, haar biologische vader, haar zwijgzame moeder en de stiefvader. Maar buiten een spannend verhaal, is de roman eigenlijk een analyse van de situatie van migranten in Aruba, zoals de hoofdpersonen uit Trinidad. Nicolaas beschrijft hun innerlijke strijd om hun hoofd boven water te houden. “Het boek gaat niet om de verkrachting in het eerste hoofdstuk. Het gaat niet over vreemdgaan of dergelijke thema’s, maar het gaat over macht en onmacht,” aldus Nicolaas.

Bewondering

De schrijver, die zelf tussen de migranten opgroeide in San Nicolas, sprak zijn bewondering uit voor hen. “Het zijn keiharde werkers. Ze hebben een verleden van oorlog en armoede achter zich en een duidelijk doel voor ogen in de toekomst,” zei hij.

Verschillenden aanwezigen grepen de kans om Nicolaas vragen te stellen over dit onderwerp. Gilbert Wawoe, voormalig lid van de Raad van State, vroeg naar de mening van de schrijver over etnische mobiliteit ofwel de participatie van migranten binnen de samenleving. Nicolaas prees de migranten voor de wijze waarop ze binnen enkele decennia invloedrijke posities kregen binnen de overheid, het onderwijs, de luchtvaart en de zorg. Volgens Nicolaas is er op Aruba, ondanks conflicten op individueel niveau, sprake van betere integratie dan in veel andere landen. Het beeld van Aruba als een gemeenschap van voornamelijk lichtgekleurde mensen met Indiaanse voorouders, klopt daarom ook niet met de werkelijkheid, zei hij in antwoord op een andere vraag. In Sombra di Recuerdo, zijn volgende boek dat eind mei verschijnt, gaat Nicolaas verder in op deze thematiek.

De bespreking en aansluitende signeersessie werden georganiseerd door de Dutch Caribbean Book Club en volgt op een bespreking van Frank Martinus Arions Dubbelspel in november 2012. Na de zomer staat een auteur uit Bonaire centraal.

‘Zorg goed voor ruimteschip aarde’

vlnr Minister Edwin Abath, Wubbo Ockels, premier Mike Eman

Een zorgvuldige en duurzame omgang met de aarde is niet alleen een overtuiging of visie. Het is ook een levenswijze, een lifestyle. Natuurkundige Wubbo Ockels toonde in de haven van Scheveningen wat die lifestyle inhoudt op de Ecolution, waarmee hij eind dit jaar op Aruba aanmeert voor het geven van lezingen en cursussen.

Artikel voor Amigoe.